ในยุคปัจจุบันที่วิถีชีวิตเร่งรีบ ผู้คนมักไม่มีเวลาในการเตรียมอาหารสดใหม่ อาหารแปรรูปจึงกลายเป็นทางเลือกที่
สะดวกและประหยัดเวลามากขึ้น อย่างไรก็ตาม อาหารแปรรูปก็ถูกกล่าวหาว่าไม่ดีต่อสุขภาพ และอาจส่งผลเสียต่อร่างกายในระยะยาวได้ บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับอาหารแปรรูปและอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากการรับประทาน
อาหารแปรรูปคืออะไร ?
อาหารแปรรูปหมายถึงอาหารที่ผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงคุณลักษณะของอาหารให้แตกต่างจากอาหารสดตามธรรมชาติ กระบวนการแปรรูปอาจทำได้หลายวิธี เช่น การปรุงแต่งรสชาติ การเติมสารปรุงแต่ง การถนอมอาหารด้วยความร้อนหรือสารกันบูด เป็นต้น
อาหารแปรรูปสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ระดับ ดังนี้
- อาหารแปรรูประดับต่ำ (Minimally processed food) เป็นอาหารที่ผ่านกระบวนการแปรรูปเพียงเล็กน้อย เช่น การล้าง การทำความสะอาด การปรุงสุก การแช่แข็ง เป็นต้น อาหารกลุ่มนี้ยังคงมีคุณค่าทางโภชนาการใกล้เคียงกับอาหารสด
- อาหารแปรรูประดับปานกลาง (Moderately processed food) เป็นอาหารที่ผ่านกระบวนการแปรรูปเพื่อยืดอายุการเก็บรักษา เช่น การเติมสารกันบูด การปรุงรสด้วยเกลือ น้ำตาล หรือไขมัน เป็นต้น อาหารกลุ่มนี้อาจสูญเสียคุณค่าทางโภชนาการไปบ้าง แต่ยังคงมีคุณค่าทางโภชนาการอยู่บ้าง
- อาหารแปรรูประดับสูง (Ultra-processed food) เป็นอาหารที่ผ่านกระบวนการแปรรูปอย่างรุนแรงจนไม่สามารถจำได้ว่าทำมาจากวัตถุดิบอะไร เช่น ไส้กรอก อาหารแช่แข็ง ขนมขบเคี้ยว อาหารกระป๋อง เป็นต้น อาหารกลุ่มนี้มักมีปริมาณน้ำตาล ไขมัน และโซเดียมสูง และอาจสูญเสียคุณค่าทางโภชนาการไปเกือบทั้งหมด
อันตรายของอาหารแปรรูป
การรับประทานอาหารแปรรูปมากเกินไปอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้หลายประการ ดังนี้
- เสี่ยงต่อโรคอ้วน อาหารแปรรูปมักมีปริมาณน้ำตาล ไขมัน และโซเดียมสูง ซึ่งล้วนแต่เป็นสารอาหารที่มีพลังงานสูง การรับประทานมากเกินไปอาจทำให้ร่างกายได้รับพลังงานเกินความต้องการ และนำไปสู่การสะสมของไขมันในร่างกาย เสี่ยงต่อโรคอ้วนและโรคเรื้อรังอื่นๆ
- เสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด อาหารแปรรูปมักมีปริมาณไขมันอิ่มตัวและคอเลสเตอรอลสูง ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด
- เสี่ยงต่อโรคมะเร็ง สารปรุงแต่งบางชนิดในอาหารแปรรูป เช่น ไนเตรทและไนไตรท์ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง
- เสี่ยงต่อโรคไต อาหารแปรรูปมักมีปริมาณโซเดียมสูง ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคไต
- เสี่ยงต่อภาวะขาดสารอาหาร อาหารแปรรูปมักมีปริมาณสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายต่ำ เช่น วิตามิน แร่ธาตุ และใยอาหาร การรับประทานมากเกินไปอาจทำให้ร่างกายขาดสารอาหารที่จำเป็น
วิธีลดการรับประทานอาหารแปรรูป
หากต้องการลดการรับประทานอาหารแปรรูป สามารถทำได้ดังนี้
- ลดการรับประทานอาหารแปรรูประดับสูง อาหารกลุ่มนี้มักมีอันตรายต่อสุขภาพมากที่สุด ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานหรือรับประทานให้น้อยที่สุด
- เลือกซื้ออาหารแปรรูประดับปานกลาง อาหารกลุ่มนี้อาจมีอันตรายต่อสุขภาพน้อยกว่าอาหารแปรรูประดับสูง แต่ควรเลือกซื้ออาหารที่มีปริมาณน้ำตาล ไขมัน และโซเดียมต่ำ
- ปรุงอาหารเอง การปรุงอาหารเองจะช่วยให้สามารถควบคุมปริมาณน้ำตาล ไขมัน และโซเดียมได้
ตัวอย่างอาหารแปรรูป
ตัวอย่างอาหารแปรรูประดับต่ำ ได้แก่
- ผลไม้และผักสด
- เนื้อสัตว์สด
- ไข่สด
- นมสด
ตัวอย่างอาหารแปรรูประดับปานกลาง ได้แก่
- ขนมปัง
- โยเกิร์ต
- น้ำผลไม้
- อาหารแช่แข็ง
ตัวอย่างอาหารแปรรูประดับสูง ได้แก่
- ไส้กรอก
- เบคอน
- อาหารกระป๋อง
- ขนมขบเคี้ยว
- น้ำอัดลม
สรุปได้ว่า อาหารแปรรูปอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้หากรับประทานมากเกินไป อย่างไรก็ตาม การรับประทานอาหารแปรรูปในปริมาณที่พอเหมาะก็สามารถเป็นส่วนหนึ่งของการรับประทานอาหารที่หลากหลายและครบถ้วนได้
