ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

ช่วงการตั้งครรภ์จนถึงหลังคลอดบุตรคุณแม่ไม่เพียงแต่ต้องปรับสภาพร่างกายให้พร้อมต่อการอุ้มท้องและคลอดบุตรเท่านั้น หากแต่ยังต้องพบกับการ

เปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนที่มีผลต่อสภาพจิตใจของคุณแม่ด้วย โดยเฉพาะในช่วงหลังการคลอดบุตรซึ่งระดับของฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนในร่างกายจะค่อย ๆ ลดต่ำลง อาจทำให้เกิด “ภาวะซึมเศร้า” หลังคลอดได้ง่าย 

รู้จักภาวะซึมเศร้าหลังการคลอดบุตร 

มีรายงานว่าคุณแม่ 1 ใน 6 จะเกิดภาวะซึมเศร้าหลังจากคลอดบุตรแล้ว โดยเป็นความผิดปกติทางอารมณ์ในระดับปานกลางจนถึงระดับรุนแรง โดยจะรู้สึกซึมเศร้า เสียใจ และหดหู่โดยไม่ทราบสาเหตุ หลายคนกังวลว่าจะไม่สามารถดูแลตนเองและเลี้ยงดูลูกน้อยได้ ไม่มีความรู้สึกผูกพันกับลูก มักจะร้องไห้โดยไม่มีเหตุผล ทุกข์ใจอย่างมาก ท้อแท้ สิ้นหวัง ไม่มีความสุข หรือเกิดความรู้สึกเบื่อหน่ายหมดความสนใจกิจกรรมต่าง ๆ ที่เคยทำ รวมถึงอาจรู้สึกไม่อยากอาหาร นอนไม่หลับ ไม่มีสมาธิ และไม่สามารถตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ ได้ โดยความรู้สึกต่าง ๆ ที่ถือเป็นภาวะซึมเศร้าหลังคลอดนี้จะเกิดขึ้นในช่วง 5 วันแรกหลังคลอดบุตร และมักจะหายไปเองได้ภายในระยะเวลาประมาณ 2 สัปดาห์ ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกันกับที่ร่างกายของคุณแม่กำลังเริ่มปรับตัวเข้าสู่ภาวะปกติหลังจากอุ้มท้องลูกน้อยมายาวนานหลายเดือน

ส่วนใหญ่พบว่าคุณแม่ที่เกิดอาการซึมเศร้าหลังคลอดนี้มักจะเคยมีประวัติอารมณ์อ่อนไหวง่าย มีภาวะเครียด หรือมีความผิดปกติทางอารมณ์มาก่อน โดยแบ่งกลุ่มคุณแม่หลังคลอดที่มีภาวะซึมเศร้าออกเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ 

1. กลุ่มที่เกิดภาวะซึมเศร้าเนื่องจากยังปรับตัวหลังคลอดไม่ได้และมีความกังวลเกี่ยวกับเรื่องลูก อาการมักจะหายเองได้ภายใน 2 สัปดาห์ โดยไม่ต้องรักษา 
2. กลุ่มที่เป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด ซึ่งคุณแม่จะมีสภาพจิตใจอ่อนไหว ร้องไห้บ่อย รู้สึกไร้ค่า ไร้เรี่ยวแรง ไร้พลัง ไม่มีสมาธิ หงุดหงิดง่าย นอนไม่หลับ  ความรู้สึกผูกพันกับลูกลดลงจนถึงขั้นอยากทำร้ายลูกหรือตัวเอง กลุ่มนี้มักจะมีอาการตั้งแต่ 2 สัปดาห์ไปจนถึงเป็นปี ถือเป็นกลุ่มที่ไม่สามารถหายเองได้ต้องได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง 
3. กลุ่มที่ถือเป็นโรคจิตหลังคลอด จะมีอาการคล้ายไบโพล่าร์คือจะมีทั้งอาการหวาดระแวง ฉุนเฉียว กระตือรือร้น  นอนไม่หลับ น้ำหนักลด หูแว่ว ประสาทหลอน ส่งผลให้มีโอกาสจะทำร้ายลูกหรือตัวเองสูง จะต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเท่านั้นไม่สามารถหายเองได้  กลุ่มนี้จะมีปัจจัยร่วมคือการมีคนในครอบครัวเป็นโรคซึมเศร้า มีปัญหาการเงิน เลิกรากับสามี หรือลูกที่คลอดออกมาไม่สมบูรณ์ เป็นต้น        

จะรับมือกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดอย่างไร

แม้ว่าภาวะซึมเศร้าหลังคลอดจะไม่ได้เกิดขึ้นกับคุณแม่ทุกคนและอาการที่เกิดขึ้นก็จะมีความแตกต่างกัน ดังนั้นหากสงสัยว่าจะเกิดอาการซึมเศร้าหลังคลอดควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาโดยเฉพาะในกลุ่มที่มีอาการค่อนข้างรุนแรง ส่วนคุณแม่ที่เกิดภาวะซึมเศร้าในกลุ่มที่ยังปรับตัวหลังคลอดไม่ได้สามารถรับมือกับปัญหาได้ด้วยตนเอง ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้ 

• เสริมสร้างร่างกายให้กลับมาแข็งแรงด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ 
• จัดสรรเวลาสำหรับการออกกำลังกายให้ได้อย่างสม่ำเสมอ
• หาช่วงเวลาพักในระหว่างวันหรือให้เวลากับตัวเอง ด้วยการให้คนในครอบครัวช่วยดูแลลูกในบางช่วงเวลา
• หากเกิดความเครียดหรือวิตกกังวล ควรระบายปัญหาให้คนใกล้ชิดฟัง 
• งดเสพข่าวสารที่จะส่งผลกระทบกับสภาพจิตใจ 

ที่สำคัญคือคนใกล้ชิดในครอบครัวถือว่ามีความสำคัญที่สุดที่จะช่วยให้คุณแม่หลังคลอดก้าวข้ามผ่านภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้ง่ายและรวดเร็ว